Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Bilişsel davranışçı terapi (BDT); depresyon, anksiyete bozuklukları, alkol ve uyuşturucu kullanım sorunları, evlilik sorunları, yeme bozuklukları ve kişilik bozuklukları gibi bir dizi sorun için etkili olduğu kanıtlanmış bir psikolojik tedavi şeklidir. Çok sayıda araştırma çalışması, BDT'nin işlevsellik ve yaşam kalitesinde önemli iyileşmelere yol açtığını göstermektedir. Birçok çalışmada, BDT'nin diğer psikolojik terapi veya psikiyatrik ilaçlar kadar veya onlardan daha etkili olduğu gösterilmiştir.

BDT'deki ilerlemelerin hem araştırma hem de klinik uygulama temelinde yapıldığını vurgulamak önemlidir. Gerçekten de BDT’nin insanlarda değişim ürettiğine dair bol miktarda bilimsel kanıt bulunmaktadır. Bu açıdan BDT, diğer birçok psikolojik tedavi biçiminden farklıdır.

BDT, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç temel ilkeye dayanmaktadır:

-Psikolojik problemler, kısmen hatalı veya yararsız düşüncelere dayanır.

-Psikolojik problemler, kısmen, öğrenilmiş yararsız davranış kalıplarına dayanır.

-Psikolojik sorunları olan insanlar, bunlarla baş etmenin daha iyi yollarını öğrenebilir, böylece semptomlarını hafifletebilir ve yaşamlarında daha etkili hale gelebilirler.

BDT tedavisi genellikle düşünce kalıplarını değiştirme çabalarını içerir. Bu stratejiler şunları içerebilir:

• Sorun yaratan düşüncedeki çarpıtmaları tanımayı ve ardından bunları gerçeklik ışığında yeniden değerlendirmeyi öğrenme.

• Başkalarının davranışlarını ve motivasyonunu daha iyi anlama.

• Zor durumlarla başa çıkmak için problem çözme becerilerini kullanma.

• Kişinin kendi yeteneklerine olan güven duygusu.

BDT tedavisi genellikle davranış kalıplarını değiştirme çabalarını da içerir. Bu stratejiler şunları içerebilir:

• Korkularından kaçınmak yerine onlarla yüzleşmek.

• Başkalarıyla kurulan sorunlu iletişimleri çözebilmek için rol play kullanmak.

• Zihnini sakinleştirmeyi ve vücudunu rahatlatmayı öğrenmek.

Terapistler BDT’nin bu stratejilerinin hepsini kullanmayacaktır. Bunun yerine, psikolog ve hasta/danışan, soruna ilişkin bir anlayış geliştirmek ve bir tedavi stratejisi geliştirmek için işbirlikçi bir tarzda birlikte çalışırlar.

BDT, bireylerin kendi terapistleri olmayı öğrenmelerine yardımcı olmaya önem verir. Seans içi alıştırmaların yanı sıra seans dışındaki “ev ödevi” alıştırmaları yoluyla, hastaların/danışanların kendi düşüncelerini, sorunlu duygularını ve davranışlarını değiştirmeyi öğrenebilecekleri baş etme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olunur.

BDT terapistleri, kişinin zorluklarına neyin yol açtığından ziyade, kişinin mevcut yaşamında neler olup bittiğini vurgular. Kişinin geçmişi hakkında belirli bir miktar bilgiye ihtiyaç vardır, ancak odak noktası öncelikle yaşamla daha etkili başa çıkma yolları geliştirmek için zamanda ilerlemeye odaklanmaktır.

Psikolog Esin Erdoğan

Kaynak: APA Div. 12 (Society of Clinical Psychology)